do żywego
  • Z czym łączymy adopcję?
    6.04.2020
    6.04.2020
    Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie, czy prawidłowe jest używanie słowa adopcja w stosunku do istot innych niż dziecko. Mam na myśli adopcję psa, kota, pszczoły czy drzewa. Ostatnio spotkałam się z dużą ilością negatywnych reakcji na takie połączenie.
  • data scientistka, danolożka, a może mistrzyni danych?

    9.01.2021
    9.01.2021

    Szanowni Państwo,

    Koleżanka zawodowo zajmująca się "data science" określiła się jako "data scientistka", co wzbudziło żywą dyskusję. Znający branżę tłumaczą, że to określenie jak najbardziej stosowane w odniesieniu do specjalistek w tej dziedzinie. Jednocześnie stosowanie tego feminatywu wzbudza ogromny opór wielu osób, które twierdzą, że jest to niedopuszczalne. Nie ma dobrego odpowiednika, "analityk danych" zajmuje się czymś innym. Czy można zatem tę "data scientistkę" stosować? Dziękuję.

  • Dochodiaga w mianowniku liczby mnogiej
    16.01.2020
    16.01.2020
    Mam problem z użyciem łagiernego rosyjskiego terminu dochodiaga w liczbie mnogiej. Czy pisać: „Z prycz podnosili się dochodiadzy”? Czy może: „Z prycz podnosiły się dochodiagi”? Logiczne wydaje się napisanie: podnosili się dochodiagi czy, w innym zdaniu: dochodiagi wrócili – ale brzmi to fatalnie. Czy używać tego nieistniejącego w języku polskim słowa analogicznie do istniejącego rzeczownika dziadyga?
  • ekskrecja i sekrecja

    18.04.2024
    18.04.2024

    Dzień dobry,

    chciałbym zapytać, czy istnieje i jaki jest czasownik od rzeczowników takich jak sekrecja albo ekskrecja. Po angielsku forma czasownikowa tych słów jest generalnie prosta i przewidywalna, natomiast inna niż forma czasownikowa słowa ekstrakcja. W języku polskim same wyżej wymienione słowa są spotykane bardzo rzadko, a na formę czasownikową nie trafiłem nigdy i nie jestem w stanie jej poprawnie wywnioskować.

  • Gdzie postawić przecinek?
    5.06.2016
    5.06.2016
    Mam wątpliwości interpunkcyjne: Do wiary wzywa(,) kto nie wierzy, Rób te zadania(,) jak leci, Ratuj się(,) kto może, W związku z tym(,) czy byłoby możliwe….
    Pierwszy przykład nie budziłby wątpliwości, gdyby uzupełnić go o ten, ale w takiej wersji jakoś niezręcznie przecinkować w tym miejscu. Problem wydaje się podobny do tego. Zdania 2 i 3 można chyba uznać za sfrazeologizowane, a 4 chyba bez przecinka. Czy tak?
    Czytelnik
  • imiesłów przysłówkowy a strona bierna
    7.10.2012
    7.10.2012
    Chciałbym się upewnić, jak daleko sięga zakaz łączenia imiesłowów przysłówkowych ze stroną bierną. Czy także zdania – nazwijmy to tak – na granicy strony biernej, takie jak to: „Parkując rower, użytkownik jest zobowiązany uiścić stosowną opłatę”, wymagają przeredagowania? Sam na wszelki wypadek unikam takich konstrukcji, ale wydaje mi się, że to byłaby przesada.
  • Interpunkcja okoliczników
    28.03.2018
    28.03.2018
    Czy w zdaniach typu
    W #### roku(,) pochodzący z X konstruktor stworzył Y napędzane Z (np. parą).

    … oddzielamy przecinkiem wyrażenie okolicznikowe czasu W #### roku od grupy podmiotu w formie wyrażenia przydawkowego pochodzący z X konstruktor albo w ogóle od podmiotu jako takiego? Wydaje mi się, że wyrażeń tych nie oddzielamy, bo ani nie są to zdania składowe, ani — równoważniki takich zdań. Moja niepewność wynika przede wszystkim z tego, że dość często zdarza się napotykać tak stosowaną interpunkcję. Czy przypadkiem nie jest to próba przeniesienia angielskojęzycznej interpunkcji do języka polskiego? Czasami zdarza się też napotkać zdania, gdzie podmiot wraz ze swą przydawką (pochodzący z X konstruktor) oraz okolicznik (w #### roku) łączone są tak jakby w jedną grupę oddzieloną przecinkiem od orzeczenia (stworzył) oraz dopełnienia (Y) i jego przydawki (napędzany Z), czyli tak, jak w poniższym przykładzie:

    W #### roku pochodzący z X konstruktor(,) stworzył Y napędzane Z.

    Także tutaj przecinek, choć często spotykany, wydaje się całkowicie zbędny, tym bardziej że okolicznik należy przecież do grupy orzeczenia, a nie podmiotu. Przecinek zdawałby się bardziej uzasadniony, gdyby któraś z grup (podmiotu albo orzeczenia) byłaby bardzo rozbudowana, ale i wówczas bardziej odpowiedni wydawałby się myślnik, np.:

    Konstruktor K urodzony w A, wychowany w rodzinie zastępczej B, pobierający nauki u C — stworzył Y napędzane Z.
    W roku ####, czyli 5 lat po naszkicowaniu niemal pełnych planów konstrukcyjnych oraz 10 lat po zakiełkowaniu w umyśle K samej idei zasianej przypadkowo jakiś czas wcześniej przez najlepszego przyjaciela, poczciwego L, który pytał, jak w prosty sposób osiągnąć M — konstruktor K stworzył Y napędzane Z.

    W pierwszym z tych zdań mamy rozbudowaną grupę podmiotu, w drugim — bardzo rozbudowaną grupę orzeczenia (z licznymi okolicznikami, dopełnieniami i przydawkami). Czy są sytuacje, kiedy okoliczniki niebędące zdaniem, równoważnikiem zdania lub wyrażeniem wtrąconym oddzielamy przecinkiem?
  • Konstrukcje z przyimkiem w

    12.04.2024
    12.04.2024

    Szanowni Państwo

    pytanie dotyczyłoby genezy zasady lub zasady pisania w pewien określony sposób. Podam dwa przykłady — i od razu będzie wiadomo, o co mi chodzi:

    1. „mam samochód kombi, diesel”, „deseczki z obłym zakończeniem”,

    2. „mam samochód w kombi, w dieselu”, „deseczki w obłym zakończeniu”.

    Przykładów można byłoby wpisać/napisać więcej — ale chodzi ogólnie o dziwną manierę łączenia wszystkiego z „w”.

    Z wyrazami szacunku

    Rafał

  • Szkarłat
    26.11.2018
    26.11.2018
    Szanowna Poradnio,
    Czy można powiedzieć, że szkarłat jest odpowiednikiem (na przykład) angielskiego scarlet, który jest opisywany jako kolor jasnoczerwony z odcieniem pomarańczu, podczas gdy polski szkarłat to barwa ciemnoczerwona, krwista? Ta pierwsza, jeśli wierzyć internetowi, odpowiada barwie u nas znanej kardynalską, a ta druga w anglojęzycznym świecie jest odcieniem kasztanowego. Czy jeśli mam rację, to do przejścia doszło u nas czy też tam?
    Pozdrawiam, Arkadiusz C.
  • umarł i pogrzebion
    26.10.2006
    26.10.2006
    Czy analogicznie do form zdrów, gotów, żyw, rad, wesół itp. można tworzyć podobne od dowolnego przymiotnika? Jeśli tak, to jakie rządzą tym reguły, np. jak to będzie od zaradny, złoty, zdobyty, obejrzany, zrobiony? Czy w słowach „Umęczon pod Ponckim Piłatem, ukrzyżowan, umarł i pogrzebion” umarł jest skróconą formą od umarły? I czy w cytowanym fragmencie są to przydawki, czy orzeczniki?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego